Biezenvelden vol landschapsliefde en vakmanschap

Roots in de biezen

“Mijn opa had een riet- en biezenbedrijf in Genemuiden, daarna mijn vader. Als kind groei je daarin mee.” Helmich Visscher, glimlacht als hij terugdenkt aan zijn jeugd tussen de biezenvelden. “Genemuidenaren zijn een bedrijvig volk. Ik ging mijn vader vaak helpen met biezenaanleg in de Noordoostpolder. Het was altijd nat en zwaar werk: tot je knieën in het water snijden. Maar ik zou het zo weer doen, omdat het helpt om de kwaliteit van het water te verbeteren en de biodiversiteit in het gebied te bevorderen.”

Een eeuwenoud ambacht

Een bies is een moerasplant met lange, poreuze stengels die op natte bodems groeit – vergelijkbaar met riet, maar zachter en buigzamer. Helmich schetst het beeld van een oud, maar verfijnd ambacht: “Van de aanplant tot aan de verwerking, we deden alles zelf. We sneden en droogden de stengels, maakten er biezenmatten, stoelzittingen en biezensloffen van. De dikke biezen waren voor tussen whiskyvaten. Het mooiste was dat iedereen meehielp.”

Familie, landschap en vakmanschap

“Je had als Gaellemuniger eigenlijk twee keuzes,” zegt Helmich. “Of je ging in de tapijtindustrie, of in de waterbouw. Ik ben een buitenmens, ik wilde in de natuur werken.” Hij koos daarom voor de waterbouw en startte op zijn zestiende bij Beens, toen K. Beens en Zonen. “Het eerste jaar hielp ik vooral met schouw maken in de polders, daarna volgden als snel andere werkzaamheden zoals het plaatsen van beschoeiingen, paalschotten en houten, stalen en betonnen damwanden. Ik deed verschillende werkzaamheden, maar altijd op en rond het water, want daar ging mijn hart sneller van kloppen.”

Zijn rol nu als uitvoerder bij Beens Groep is veelzijdig en vraagt specialistische kennis. “Ik ben betrokken van A tot Z,” zegt Helmich. “Ik geef advies bij het ontwerp: welke soort bies, welke maat, welke pol we moeten aanplanten. De ene kan beter in diep water, de ander in ondiep. Zoetwaterbies is brosser, zoutwaterbies taaier. Maar ik ben ook zelf betrokken bij de uitvoering. Dat maakt mijn werk veelzijdig.”

Het Zwarte Water betekent veel voor de Genemuidenaren. Zij werkten daar generaties lang in de biezen. Het is een uniek landschap. Je leert omgaan met getijden, grondsoorten, oevers en stromen. Dat vakmanschap zie je nog steeds terug.

Veranderingen in het landschap

Toch ziet Helmich dat het ambacht langzaam verdwijnt. “Er worden bijna geen biezen meer gesneden. Dat vind ik jammer. Het hoort bij het gebied en onze roots. Vroeger kwam de voeding uit het slib. De Zuiderzee bracht slib vol voedingsstoffen. Toen de Afsluitdijk kwam en we inpolderden, stopte die aanvoer. Het water werd schoner, dus de biezen groeiden minder goed.”

Hij legt uit hoe het er vroeger aan toe ging. “Elk perceel had een letter. In het voorjaar schreven we ons in en moest je het onderhouden. De oogst was in de zomer: juni voor zoetwaterbies, juli en augustus voor zoutwaterbies. Tijdens het oogsten hielden we elkaar in de gaten. Hoe was de oogst bij de anderen? Er zat altijd een beetje competitie in.”

Biezen als duurzame techniek

Ondanks het verdwijnen van het oude snijwerk kunnen biezen nog steeds uitkomst bieden in de moderne waterbouw. “Biezen zijn ideaal voor natuurlijke oeverbescherming en dragen bij aan de ecologische kwaliteit. Je maakt geen harde wand maar een levende, natuurlijke oever. Ze wortelen in de bodem en dempen golfslag. Goede bacteriën vestigen zich in de wortels en zuiveren het water. Het is beter voor het landschap én voor het waterleven. Het vergt meer aandacht en vakmanschap, maar het resultaat is zoveel mooier en duurzamer.”

Hij benadrukt het belang van natuurvriendelijke oevers voor de omgeving. “Als je met een boot langs een betonnen kade vaart, zie je niks. Maar een oever met planten leeft. Je ziet vogels, vissen, insecten. Het draagt bij aan biodiversiteit.”

Werken aan natuurherstel

Na al die jaren vindt Helmich het nog steeds leuk om bij Beens Groep te werken. Het bedrijf speelt een actieve rol in natuurherstel. Onlangs werkte Helmich mee aan vijf pilots in het Noord-Willemskanaal. “We hebben daar verschillende zaken getest voor natuurlijke oeverbescherming. Dat is de kracht van Beens Groep: hergebruik van materialen en innovatief zijn. We kijken naar het hele ecosysteem. Soms combineren we planten met onderwaterbeschoeiing met een kerende werking. Dat is milieuvriendelijker en past bij, bijvoorbeeld, de KRW-doelen.”

Een boodschap voor de toekomst

“Ik vind het belangrijk dat dit ambacht blijft bestaan. Biezen horen bij Genemuiden. Het is duurzaam, lokaal en mooi. Beens Groep doet daar veel voor. Het is arbeidsintensief, maar het is het waard. Het hoort bij ons landschap en bij onze geschiedenis in Genemuiden”

Verder heeft hij een duidelijke boodschap voor jonge mensen die de waterbouw in willen. “Leer je praktische kant goed. Dan kun je later altijd in de uitvoering je ervaring overbrengen. Het is belangrijk dat we dit specialistische vak van generatie op generatie doorgeven. Want als we het niet doen, verdwijnt het. En dat zou zonde zijn.”