Waar dijken en omwonenden elkaar raken, moet je maatwerk leveren!

“Doe je de hartelijke groeten aan Dirk-Jan? We hebben zeer prettig samengewerkt!” Een mooi compliment uit de mond van hovenier Piet Groen, hij maakte de dijkverzwarende werkzaamheden in de Starnmeerpolder van dichtbij mee. De steunberm voor het verstevigen van de dijk loopt dwars door zijn tuin. De impact van de door Beens Groep uitgevoerde werkzaamheden op zijn perceel en dat van andere omwonenden is groot en het contact met omgevingsmanager Dirk-Jan Schaap en uitvoerder Daan Buijert intensief. Beiden kennen de uitdagingen als het gaat om veilig werken in de achtertuin van omwonenden als geen ander. Enthousiast vertellen ze over duurzame en groene oplossingen om het gebied bereikbaar en leefbaar te houden, als het even kan met maatwerk voor direct betrokkenen.

Dirk-Jan Schaap: “Toen we in het voorjaar van 2023 met dit project startten, zijn Daan en ik met elke perceeleigenaar langs de dijk om tafel gegaan. Aan hand van ontwerptekeningen hebben we afspraken gemaakt over bereikbaarheid, schadepreventie en de inrichting van het perceel na de werkzaamheden. Per slot van rekening moeten huizen en bedrijven te allen tijde bereikbaar zijn voor bewoners, klanten en nood- en hulpdiensten. Door in vakken van 100 tot 150 meter te werken, zijn panden altijd vanaf één zijde bereikbaar. Als bewoners aangeven overdag niet thuis te zijn, dan maken we in goed overleg gebruik van de extra ruimte die we daardoor krijgen.

Meedenken met bewoners en ondernemers

Met de toezegging van 0-metingen en monitoring konden we zorgen over eventuele schade vooraf wegnemen. De keukentafelgesprekken hielpen ons bovendien bij het in kaart brengen van kabels, leidingen en inlaten die we niet in openbare databases konden vinden, maar ons werk wel raakten. Sommige perceeleigenaren wilden graag van de gelegenheid gebruik maken om een inrit iets te verplaatsen of een sloot iets verder door te trekken. Anderen wilden graag een bord langs de weg dat hun bedrijf gewoon bereikbaar zou zijn tijdens de aangekondigde werkzaamheden. Door mee te denken en wensen waar mogelijk in te willigen, vergroten we het draagvlak voor het project enorm. Twee mooie voorbeelden hiervan zijn de leibomen van Piet Groen en de afscherming van een naturistencamping.

Groen maatwerk

Voor het aanleggen van de steunberm aan de boezemzijde van de dijk, het verleggen van de teensloot ernaast of het plaatsen van damwanden, moeten we soms bomen kappen. In eerste instantie stonden de leibomen in de tuin van hovenier Piet Groen ook in de weg. Hij had er flink in geïnvesteerd en vroeg ons om een alternatief. Uiteindelijk hebben we de werkzaamheden op het sparen van de bomen kunnen afstemmen. Hoewel we dicht op de bomen gewerkt hebben, doen ze de naam van de eigenaar nog steeds eer aan.

Ook bij een naturistencamping langs de dijk zou een bomenrij moeten wijken, met alle gevolgen voor het zicht op de camping. In eerste instantie werden er nieuwe boompjes tussen de oude gezet om zo ruimte te creëren en groen te behouden. Maar deze waren in de schaduw van de grote bomen geen lang leven beschoren. Wij hebben vervolgens een oplossing gevonden in het selectief kappen van bomen in combinatie met nieuwe aanplant met realistische groeikansen. Waar de natuurlijke afscherming nog steeds te open was, hebben we schermen van kokosmatten geplaatst.”

Duurzame dijk van duurzame grond

Daan Buijert: “We verstevigen en verhogen de dijk met behulp van zand en klei, eventueel in combinatie met het aanbrengen van een damwand op plekken waar geen ruimte is voor een steunberm. Hiervoor gebruiken we onder andere zand en kleigrond uit een ander project van Beens Groep, namelijk de aanleg van de haven Boekelermeer bij Alkmaar. Een deel van de afgegraven grond gaat naar de ecozone ter plekke, de rest naar deze dijk. We bekleden de dijk met zo’n 10 centimeter teeltaarde. Daaroverheen komt een erosiebestendige grasmat die de ondergrond stevig bij elkaar houdt en de dijk weer een duurzame groene uitstraling geeft.”

Hovenier Piet Groen kijkt tevreden terug op het geleverde werk: “De dijk is keurig afgewerkt en wij zijn als omwonenden goed meegenomen in het proces, alhoewel niet alles altijd volgens plan uitgevoerd kon worden.” Dat een gedetailleerde planning niet altijd haalbaar is, kan Dirk-Jan beamen: “Het weer, het broedseizoen, de aanvoer van zand en klei… alles heeft invloed op de planning. Gelukkig wonen en werken er veel boeren en kwekers in het gebied die ook met dit soort externe omstandigheden te maken hebben en begrijpen dat je de natuur niet altijd in de hand hebt.”

Leeuwendeel transport over water

Het borgen van bereikbaarheid beperkt zich niet tot omwonenden. Ook de aanvoer van materiaal en materieel naar de smalle, instabiele dijken en soms ondiepe watergangen vergt maatwerk. Daan Buijert: “Voor de logistiek zijn we op zoek gegaan naar de meest efficiënte en duurzame oplossingen. Uiteindelijk gebruiken we zo’n 80.000 kub zand en 40.000 kub klei voor de verzwaring van de dijk. Om al dat materiaal aan te voeren over land, is veel te belastend. Dus het leeuwendeel voeren we over het water aan, met grote of – waar het water te ondiep is – kleine schepen. Uitzondering is de Knollendammervaart, daar is het gebruik van vrachtwagens duurzamer omdat we anders een paar keer moeten overladen.

Eigen expertise met lokale ondersteuning

Het probleem van de dijk is dat deze op sommige plaatsen te laag is en bijna overal 'binnenwaarts instabiel'. Bij hoog boezemwater in combinatie met veel regen kan de dijk daarom afschuiven richting polder. Daarom verhogen en verzwaren we de dijk over zo’n 10 kilometer, inclusief de aanleg van stuwen, duikers en inlaten om de waterhuishouding op peil te houden. Een complexe opdracht omdat er in de Starnmeer veel verschillende peilgebieden zijn. We kunnen er zowel onze expertise in constructieve waterbouw - denk aan damwanden zetten, stuwen en waterlaten bouwen – als grondwerk in kwijt, we hebben immers beide expertises in eigen huis. Voor het werk eromheen zetten we zoveel mogelijk lokale ondernemers in. Zij hebben goede kennis van het gebied, zijn vertrouwd met de omwonenden en zo doen we meteen iets terug voor de omgeving.”

Oplossen voorkomt dwarsliggen

Dirk-Jan Schaap: “Tijdens de keukentafelgesprekken heb ik benadrukt, dat men mij altijd kan bellen als er iets is. Op klachten kan ik acteren en daarmee dwarsliggen voorkomen. In een poldergebied als de Starnmeer praten mensen met elkaar, positief of negatief. Dat laatste wil ik voor zijn. Daarom maak ik naast de BouwApp ook dankbaar gebruik van de verschillende App-groepen van de bewoners. Het compliment van Piet Groen waardeer ik ontzettend en deel ik graag met alle collega’s van Beens Groep en onze opdrachtgever!”